Latein/ Grammatik/ Pronomina/ Demonstrativpronomina

Aus Wikibooks

Demonstrativpronomina sind Pronomina, die auf Personen oder Dinge hinzeigen oder -weisen. Man kann hic, iste, ille, is, idem und ipse (hier im Nominativ Singular maskulin aufgelistet) zu ihnen zählen.

hic, haec, hoc

hic (dieser) steht für etwas oder jemanden, der dem Sprecher räumlich oder zeitlich nahe steht. hic wird substantivisch und adjektivisch gebraucht. Die Deklination erfolgt folgendermaßen:

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ hic haec hoc Nominativ hi hae haec
Genitiv huius huius huius Genitiv horum harum horum
Dativ huic huic huic Dativ his his his
Akkusativ hunc hanc hoc Akkusativ hos has haec
Ablativ hoc hac hoc Ablativ his his his

Einige Beispiele zur Übersetzung:

  • hic liber = dieses (mein, unser) Buch, das Buch hier
  • haec aetas = (diese) unsere Zeit, die jetzige Zeit
  • dixit hoc: = er sagte (dies) folgendes:

ille, illa, illud

ille (jener) weist auf fern liegende oder allgemein bekannte Personen oder Gegenstände. ille wird substantivisch und adjektivisch gebraucht. Die Deklination erfolgt folgendermaßen:

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ ille illa illud Nominativ illi illae illa
Genitiv illius illius illius Genitiv illorum illarum illorum
Dativ illi illi illi Dativ illis illis illis
Akkusativ illum illam illud Akkusativ illos illas illa
Ablativ illo illa illo Ablativ illis illis illis

Einige Beispiele zur Übersetzung:

  • illi homines = jene Leute (von damals)
  • illud Catonis = jener (Ausspruch) des Cato

iste, ista, istud

iste (dieser da, jener) weist auf Personen und Dinge, die jemandem ferner liegen oder allgemein bekannt sind. Es kann abwertende Bedeutung haben. iste wird substantivisch und adjektivisch gebraucht. Deklination:

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ iste ista istud Nominativ isti istae ista
Genitiv istius istius istius Genitiv istorum istarum istorum
Dativ isti isti isti Dativ istis istis istis
Akkusativ istum istam istud Akkusativ istos istas ista
Ablativ isto ista isto Ablativ istis istis istis


Einige Beispiele zur Übersetzung:

  • istae litterae = diese (deine, eure) Briefe, die Briefe da
  • iste homo = dieser Kerl (da)

is, ea, id

is (derjenige, der, er) dient als Demonstrativpronomen. is wird substantivisch und adjektivisch gebraucht. Es wird auch als Ersatz für das nicht-reflexive Personalpronomen der 3. Person verwendet. Der Genitiv eius, eorum, earum, eorum dient außerdem als Ersatz für das nicht-reflexive Possessivpronomen der 3. Person. Deklination:

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ is ea id Nominativ ei/ii eae ea
Genitiv eius eius eius Genitiv eorum earum eorum
Dativ ei ei ei Dativ eis/iis eis/iis eis/iis
Akkusativ eum eam id Akkusativ eos eas ea
Ablativ eo ea eo Ablativ eis/iis eis/iis eis/iis

idem, eadem, idem

idem besitzt im Lateinischen die Bedeutung von "derselbe". Es wird gebildet, indem man dem Pronomen is ein -dem anhängt:

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ idem eadem idem Nominativ iidem eaedem eadem
Genitiv eiusdem eiusdem eiusdem Genitiv eorundem earundem eorundem
Dativ eidem eidem eidem Dativ iisdem iisdem iisdem
Akkusativ eundem eandem idem Akkusativ eosdem easdem eadem
Ablativ eodem eadem eodem Ablativ iisdem iisdem iisdem

Übersetzungsbeispiele:

  • Pater idemque coniunx erat. = Er war Vater und Gatte zugleich.
  • Idem lego, quod tu. = Ich lese das Gleiche wie du.

ipse, ipsa, ipsum

ipse entspricht dem deutschen selbst. Es dient also der Hervorhebung und Abgrenzung. Es kann aber auch andere Bedeutungen wie schon, an sich, sogar, genau annehmen.

Singular masculinum femininum neutrum Plural masculinum femininum neutrum
Nominativ ipse ipsa ipsum Nominativ ipsi ipsae ipsa
Genitiv ipsius ipsius ipsius Genitiv ipsorum ipsarum ipsorum
Dativ ipsi ipsi ipsi Dativ ipsis ipsis ipsis
Akkusativ ipsum ipsam ipsum Akkusativ ipsos ipsas ipsa
Ablativ ipso ipsa ipso Ablativ ipsis ipsis ipsis

Übersetzung:

  • id ipsum = gerade dies
  • nomen ipsum punire = schon den Namen (an sich) bestrafen
  • Pythagoras ipse dixit. = Pytagoras selbst (persönlich) sagte es.

Eselsbrücken

Einige Eselsbrücken zur lateinischen Grammatik:

  • "Hic, Haec, Hoc - der Lehrer hat 'nen Stock. Is, Ea, Id - was will er denn damit? Sum, Fui, Esse - er haut dir in die Fresse. Ille, Illa, Illud – dass dir die Nase blut."