Benutzer:Methodios/Die westslawische Orthodoxie im 18. Jahrhundert

Westslawischer Gottesdienst

Westslawische Bibeln

Henriette Catharina von Gersdorff übernahm die Druckkosten für folgende Übersetzungen von Michał Frencel, Pfarrer in Großpostwitz bei Bautzen, in den Bautzner Dialekt des Sorbischen: Römer- und Galaterbrief (1693), Der Psalter Des Königlichen Propheten Davids. Budissin 1703 (Digitalisat) und Das Neue Testament Unsers Herrn Jesu Christi / in die Oberlausitzsche Wendische Sprache. Zittau 1706 (Digitalisat) - Jahrzehnte zuvor waren vom gleichen Übersetzer auf Eigeninitiative zwei Evangelien erschienen: S. Matthaeus und S. Marcus / Wie auch Die drey allgemeinen Haupt-Symbola. Budissin 1670 (Digitalisat) Behindert wurde Frencels Arbeit, weil die sächsischen Stände seine Manuskripte konfiszieren ließen und den Druck des Neuen Testaments auf Sorbisch verboten hatten.

Matthäus Jockisch (* 1668 in Schwarznaußlitz)

von 1698 bis zu seinem Tod 1735 als Pfarrer in w:Gebelzig

gemeinsam mit Pfarrer Johann Wauer aus Hochkirch übersetzte er die erste sorbische Gesamt-Bibel von 1728

Westslawische Gesangsbücher

Hier

ruhet in seinem Gott

Der Weyl. Wohl Ehrwürdige

Großachtbahre u. Wohlgelahrte

Herr

Herr Johann Wauer

war

geb. den 28. Auo. 1672 in Meschwitz,

Pastor Substitutus in Hohkirch.

Anno 1702 Mens. Auo.

Pastor A. 1708 Mens. Majo.

Heyrathet

Die Wohl Edle Sitt u. Tugendbelobte

Jgf. Johannam Sophiam Martinin

Anno 1703 Mens. Nov.

zeuget 10 Kinder 6 Söhne 4 Töchter

davon 3 Söhne u. 2 Töchter dem

Hln. Vater in der Seel. vorangegangen.

Starb A 1728 d. 6 Maij

56 Jahr weniger 3 Monath alt

25 Jahr weniger 6 Monath in der Ehe,

26 Jahr aber im Amtstand

Leichen Text

Röm. XIV. 7.8.9.

Unser keiner lebt ihm selber

Todte u. lebendige Herr

sei

Pfarrer Johann Wauer (sorbisch Jan Wawer) 18. August 1672 in Meschwitz – 6. Mai 1728 (Hochkirch)

Вавер, Ян // Ботошани — Вариолит. — М. : Советская энциклопедия, 1951. — С. 480. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. С. И. Вавилов ; 1949—1958, т. 6).

Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn. Wawer, Jan // Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. — Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984. — P. 48.

Jan Wawer in Časopis Maćicy Serbskeje, 1875. стр. 41

Wawer, Jan, † 6. meje 1728 jako faraŕ w Bukecach. Narodźił bě so 28. awgusta 1672 w Mješicach, hdźež bě jeho nan Mjertyn W. bur. W Budyšinje a w Lipsku študowaše, 1702 bu pomocny prědaŕ a 1708 faraŕ w Bukecach. Wón bě najprjedy sobu bjez tymi mužemi, kiž su 1710 prěnje serbske spěwaŕske wudali, kotrež je wón 1719 sam znowa wotćišćeć dał a při tym z 42 nowymi khěrlušemi přisporił. Tehorunja słušeše wón tež sobu k tej kommissiji serbskich duchownych, kiž je bibliju do serbskeje ryče přełožiła, kotraž 1728 krótko před Wawerowej smjerću wuńdźe. Jako ta sama kommissija 1730 štwore wuznaće křesćijanskeje wěry wuda, bu do tutych knižkow tež Wawerowy přełožk augsburgskeho wěrywuznaća sobu nutř wzaty, kotryž bě W. w rukopisu zawostajił. Přirunaj: Otto III, 468

w:Michał Hórnik: Cyła biblija serbska a jeje nowy wydank, Časopis Maćicy Serbskeje, 1894, стр. 61 — 62

Naši lutherscy serbscy bratřa su pomĕrnje předołho na přełožk cyłeje biblije čakać dyrbjeli. Hižo M. Luther chcyše, zo by so biblija Serbam serbska poskićiła, ale jemu napřećiwichu, zo jich rĕč w krótkim wotemrje. Tehdy bĕše wosebje w Delnjej Łužicy hišće wjele wjacy serbskich wosadow; ale ani tam ani w Hornjej Łužicy njedokonja so serbski přełožk, najskerje dla njedostatka pilnych a w pismje wustojnych duchownych.

Jenož po kruchach wukhadźachu dźĕle biblije serbscy — dosć pozdźe. Lĕta 1627 wuda Martini pokutne psalmy, l. 1670 Michał Frencel sćeni Mateja a Marka, l. 1693 pak listaj na Romskich a Galatiskich a l. 1695 perikopy z historiju ćerpjenja, zmortwychwstaća a donjebjesspĕća. Lĕta 1703 wuńdźechu psalmy w přełožku Praetoria, M. Frencela a Radcy, a l. 1706 skónčnje cyły Nowy Zakoń wot M. Frencela přełoženy. (Zajimawe by było, hdy by serbski ev.-lutherski duchowny přepytał, w kajkim pomĕrje stoji po rĕči a prawopisu tutón Nowy Zakoń z prjedy wudatymi kruchami.)

Nĕtko přihotowachu so kruchi Stareho Zakonja. Jurij Matthaei (Matej) wuda l. 1710 knihi Jezusa Siracha, Leonhardi a Dumiš tohorunja wozjewištaj přełožk Přisłowow, Prĕdarja, Spĕw Salomona a tež Jezusa Siracha z historiju wo Susannje, wo Belu a zmiju w Babelu, modlitwu Assariasa, spĕw třoch mužow we wohnjowej pjecy a modlitwu Manassesa. (Tež pomĕr starozakońskich kruchow k cyłej bibliji a jeje porjedźenje w kóždym dalšim wudawku by zajimawy był, jako tež přichodna móžnosć abo njemóžnosć dźiwanja na najnowše nĕmske wudaće — „revidierte Ausgabe“.)

Hakle l. 1728 wobstarachu z wulkej prócu cyłu bibliju prĕni króć Jan Langa z Palowa, Matej Jokuš z Čornych Noslic, Jan Böhmaŕ a Jan Wawer z Mješic; ći pilni mužowje bĕchu so wot l. 1716—27 na dwaj abo tři dny 45 króć w Budyšinje skhadźowali a swoje dźĕle zhromadnje přehladowali. Cyła historija prĕnjeho a slĕdowacych wudawkow serbskeje biblije drje je w předsłowach wopowĕdowana, ale wona słuša jako přehlad tež do našeho Časopisa, kotryž je mnohim pisma dla přistupniši dyžli biblija. Wšomu tomu móžu hišće nĕšto přistajić. Druhi króć wuda bibliju l. 1742 klukšanski faraŕ Jan Bohumĕr Kühn, rodźeny Nĕmc, z pomocu nĕkotrych serbskich studentow a kandidatow, a to w jara drobnym pismje. Wón je přełožk přemĕnjował a nĕkotryžkuli zmylk, tež prawopisny, přidźĕłał.

Tohodla njesłuša jeho mjeno na titul knihi! A tola bu jeho přełožk za pjećdźesat lĕt rozpředaty. Třeći wudawk l. 1797 je wot knihiwjazarja Jana D. Helmersa w Budyšinje nakładowany, z nĕmskim předsłowom. Format je wjetši (in 4°), tež pismo wo nĕsto wjetše. Zmylki bĕ Jan Jakub Pĕtřka ze Židowa, kapłan w Ketlicach, porjedźił. Hdyž bĕ so l. 1814 w Drježdźanach „sakske bibliske towaŕstwo“ załožiło, kotrež chce po § 3 swojich wustawkow za Serbow serbske biblije ze swojim nakładom wobstarać: slubi dr. Pikerton z jendźelskeho bibliskeho towaŕstwa 7800 hriwnow podpjery na wudaće serbskeje biblije w 3000 exemplarach. Škoda, zo njewĕmy, kelko bibliji je so w prjedyšich časach ćišćało. Tak wuńdźe štwórte wudaće, swĕru přehladane wot Handr. Lubjenskeho. Hižo l. 1823 dyrbješe sakske bibliske towaŕstwo pjaty wudawk w 5000 exemplarach nakładować, znowa wot Lubjenskeho jenož mało porjedźany z pomocu kapłana Mički.

Šesty wudawk l. 1849 přehladaštaj w ćišću Theodor Wjacka a Jurij Wanak. Přećiwnicy Serbowstwa wuprajichu so, zo njebudźe hižo wjele serbskich bibliji trjeba a tohodla naćišći so jenož 2000 exemplarow. Ale přećiwnicy bĕchu k swojej zrudobje jara zmylili! Hižo l. 1857 dyrbješe so sedmy wudawk z nakładom sakskeho bibliskeho towaŕstwa ćišćeć, kotryž zaso Jurij Wanak přehladowaše.

Wósme wudaće l. 1860 sta so z nakładom jendźelskeho bibliskeho towaŕstwa w Barlinje, a to bjez apokryfow. Korrektoraj bĕštaj rektor Šołta z Wósborka a faraŕ Jenč z Palowa.

aus einer Meschwitzer Bauernfamilie

Abitur am Bautzner Gymnasium

1696 Theologiestudium an der Universität Leipzig

1702 lutherischer Hilfsprediger

1708 Pfarrer in seiner Heimat, wo er bis zu seinem Tod blieb

Mitherausgeber des ersten sorbischen Gesangbuches und der ersten sorbischen Bibel

1710 einer der Autoren der Sammlung Lausitzer Kirchenlieder

1719 ließ er diese mit 42 weiteren Liedern auf seine Kosten drucken

er ließ zwischen 1717 und 1720 ließ die heutige Kirche erbauen, nachdem der Vorgängerbau für die Gemeinde zu klein wurde

er übersetzte das Augsburger Bekenntnis von Martin Luther ins Obersorbische

mit Jan Bemar, Jan Langa und Matey Yokusz übersetzte er in 11 Jahren die Lutherbibel ins Obersorbische, diese Übersetzung wurde mit tschechischen, polnischen und altslawischen Übersetzungen abgeglichen

diese Bibel wurde 1728 nach seinem Tod auf Kosten der sorbischen Kultur- und Bildungsgesellschaft "Serbske předarske towarstwo" veröffentlicht - diese Bibel ist eines der Denkmäler sorbischen Schrift und Sprache

Wendische Prediger-Gesellschaft zu Leipzig

gegr. 1716 in Leipzig

1767: als erster Leipziger Professor übernahm das tutoriale Amt eines Präsiden w:Christian August Crusius

die spätere Landsmannschaft Sorabia

w:ru:Серболужицкое проповедническое общество