Esperanto: Kapitel 29

Das Interrogativ-Adverb der Art und des Grades „kiel“

1. Das Fragewort, mit dem man nach der Beschaffenheit oder dem Ausmaß fragt, heißt kiel (wie, „auf welche Art“, „in welchem Ausmaß“):

Kiel oni vivas en tia aero?	– Wie kann man in so einer Luft leben?
Kiel afabla ŝi estas!	– Wie freundlich sie ist!
Mi miras kiel la batalo okazis.	– Ich frage mich, wie sich die Schlacht ereignet hat.
Kiel longe li pensis pri ĝi?	– Wie lange dachte er darüber nach?

Das Plusquamperfekt

2. Man kann auch in Esperanto Formen im Plusquamperfekt bilden, wenn eine Vorzeitigkeit zu einer Handlung oder einer Tatsache in der Vergangenheit besteht. Dieses Tempus wird jedoch äußerst selten in der Umgangssprache benutzt und wird eher in der Literatur gefunden.

mi estis vidinta	– ich hatte gesehen
vi estis vidinta	– du hattest gesehen
usw.
ili estis vidintaj	– sie hatten gesehen

Die Kardinalzahlen

3. Die Kardinalzahlen sind die „normalen“ Zahlen, mit denen man zählen kann oder die Menge, in der etwas vorhanden ist, angibt:

unu – eins du – zwei tri – drei kvar – vier kvin – fünf

ses – sechs sep – sieben ok – acht naŭ – neun dek – zehn

4. Außer „unu“ kann keine dieser Zahlen die Pluralendung -j oder Akkusativendung -n erhalten. Unuj heißt einige im Gegensatz zu aliaj (andere):

Unuj iris, aliaj kuris.	– Einzelne gingen, andere rannten.
Mi prenis unujn kaj lasis la aliajn.	– Ich nahm einige und ließ die anderen.

5. Die Präposition el wird nach Kardinalzahlen gebraucht, wenn ausgedrückt werden soll, dass es sich um eine Anzahl aus einer größeren Menge handelt:

Ses el la knaboj venis.	– Sechs von den Knaben kamen.
Ok el tiuj libroj estas la miaj.	– Acht von diesen Büchern sind meine.
El tiuj ĉapeloj mi ŝatas nur unu.	– Von diesen Hüten gefällt mir nur einer.

Der Akkusativ des Maßes

6. Ein Substantiv im Akkusativ kann — statt eines präpositionalen Ausdrucks oder eines Adverbs — nicht nur gebraucht werden, um eine Zeitdauer auszudrücken, sondern auch für das Ausmaß eines Gewichtes, Preises, einer Länge etc.:

Li marŝis dek kilometrojn.	– Er ging zehn Kilometer.
La parko estas larĝa tri kilometrojn, kaj longa kvar kilometrojn.	– Der Park ist drei Kilometer breit und vier Kilometer lang.
La tablo pezas ses kilogramojn.	– Der Tisch ist sechs Kilogramm schwer.

Nia familio (Leseübung)

Mi rakontos al vi kian familion ni havas. Ni estas ses personoj kaj ni loĝas en ĉi tiu domo de antaŭ preskaŭ kvar jaroj. Antaŭ ol veni ĉi tien al la urbo, ni estis loĝintaj tri jarojn en kvieta vilaĝo en la kamparo. Mia patro estas alta, kun grizaj haroj kaj griza barbo. Kvankam li ne estas riĉulo, li tamen havas sufiĉe da mono por vivi kontente kaj feliĉe. Li ŝatas marŝi, kaj ofte li estas marŝinta kvin aŭ ses kilometrojn por unu promeno. Unu fojon mi demandis „Kiel vi povas marŝi tiel multe?“ Li respondis „Dum mi estis junulo mi estis soldato, kaj tiam mi estis tre multe marŝanta. Tial mi ne forgesas la plezurojn de longaj promenoj.“

La patrino estas malpli alta ol mi, kaj kiel bluajn okulojn ŝi havas, sub nigraj okulharoj kaj nigraj brovoj! Ŝiaj haroj estas nigraj kaj buklaj, kaj ŝiaj vangoj estas ruĝaj. Ŝi havas dolĉan voĉon, kaj estas plezuro aŭdi ŝiajn kantojn. Por legi aŭ skribi ŝi kutime portas okulvitrojn. Mi havas du fratojn kaj unu fratinon. La fratino havas dek unu jarojn. (Wie zum Beispiel auch im Französischen sagt man auf Esperanto „ich habe 11 Jahre“, nicht „ich bin 11 Jahre [alt]“.)

Unu el la fratoj havas ok jarojn, la alia havas dek du jarojn. Ili povas bonege kuri, rajdi, kaj fari aliajn interesajn aferojn. Ili lernis siajn lecionojn en la lernejo tiel bone ke ses fojojn en unu monato oni laŭdis ilin. Ni multe ĝojis pri tiom da laŭdo por la fratoj. La fratino estas malpli forta, tamen ŝi ofte promenas kun ni eĉ du aŭ tri kilometrojn. La avino ankaŭ loĝas ĉe ni de antaŭ sep aŭ ok jaroj. Unu el ni kutime restas ĉe la hejmo kun ŝi, dum la aliaj promenas, ĉar ŝi ne estas sufiĉe forta por marŝi eĉ unu kilometron. Mi ofte miras kial ŝi preferas sidi sur la verando, kaj mi demandas al ŝi „Ĉu vi estas tro laca por marŝi?“ Ŝi kutime balancas la kapon kaj diras „Jes, mia nepo, mi estas tro laca.“

Übersetzungsübung

1. 3 + 4 = 7
2. 2 + 6 = 8
3. 1 + 5 = 6
4. 2 + 7 = 9
5. Ich studiere Geometrie seit fünf Monaten und lerne Deutsch seit Januar.
6. Ich habe schon drei Bücher auf Englisch gelesen, aber ich werde noch nicht in dieser Sprache sprechen können bis nach August.
7. Es ist schwierig, eine solche Sprache zu lernen.
8. Neun von den Kindern an unserer Schule lernen jetzt Englisch mit mir.
9. Manche lernen es leicht, andere haben es nicht gern.
10. Drei von den Knaben und zwei von den Mädchen in dieser Schule sind von England.
11. Sie hatten zehn Jahre in einer großen Stadt gewohnt, aber ich denke, sie leben zufriedener in unserem ruhigen Dorf.
12. Sie können nicht sehr gut mit uns sprechen, sondern nicken nur wenn wir mit ihnen sprechen.
13. Ich hatte sie nicht gesehen, bevor sie zur Schule kamen, obwohl sie Nachbarn von uns sind.
14. Sie sind freundliche Kinder, mit blauen Augen, roten Backen und gelbem Haar.
15. Sie können sehr gut reiten und oft reiten sie acht oder zehn Kilometer in einem Tag.
16. Sie reiten normalerweise in einem Park, der drei Kilometer breit und vier Kilometer lang ist, wo es nur wenig Staub hat.