Esperanto: Kapitel 18

Das kausale demonstrative Adverb „tial“

1. Wie das Demonstrativpronomen tiu (diese, dieses, dieser) gibt es ein Demonstrativum des Grundes: tial (darum, deswegen, deshalb)

Tial la servisto foriris.	– Aus diesem Grunde ging der Diener (weg).
Tial mi gratulis lin.	– Darum gratulierte ich ihm.
Tial oni forpelis lin.	– Deshalb brachte man ihn weg.

Ableitung von Adverbien

2. Adverbien können von jeder Wortwurzel (Adjektive, Substantive, ...) ganz einfach abgeleitet werden, indem man die Adverb-Endung -e anhängt. Die Steigerung funktioniert gleich wie bei Adjektiven.

Li estas bona servisto.	– Er ist ein guter Diener.
Li povas kanti bone.	– Er kann gut singen.
Sed ŝi kantas pli bone.	– Aber sie singt besser.

Vom Deutschen her ist man den Unterschied von Adjektiven und Adverbien nicht gewöhnt, da anders als in anderen Sprachen keine Adverb-Endung existiert (zum Beispiel -ly im Englischen oder -ment im Französischen), aber in Esperanto muss man Adjektive und Adverbien klar unterscheiden!

„malpli“ und „malplej“

3. Zu pli und plej existieren die Gegenstücke malpli (weniger) und malplej (am wenigsten). Sie werden wie pli und plej benutzt:

Li estas malpli kuraĝa.	– Er ist weniger mutig.
Tiuj estis malplej akra.	– Diese waren am wenigsten scharf.
La vento blovis malpli forte.	– Der Wind wehte weniger stark.
Li skribis malplej zorge.	– Er schrieb am unsorgfältigsten (am wenigsten sorgfältig).
Mi malpli timas ilin.	– Ich fürchte sie weniger.
Vi malplej bezonos helpon.	– Du wirst Hilfe am wenigsten benötigen.

Vergleichen von Wörtern, die eine Menge ausdrücken, mit „multe“

4. Während (mal)pli und (mal)plej im engeren Sinne ja den Grad von etwas ausdrücken, wird durch multe (viel, sehr) eine quantitative Aussage gemacht, mit dem gewünschten Steigerungsgrad:

multe (viel, sehr)	pli multe (mehr)	plej multe (am meisten)
malmulte (wenig)	pli malmulte = malpli multe (weniger)	plej malmulte = malplej multe (am wenigsten)

Vergleiche mit „ol“

5. In einem Vergleich, der (mal)pli beinhaltet, muss nach ol der gleiche Fall stehen, in dem das Wort steht, auf das man Bezug nimmt, damit keine Missverständnisse geschehen:

Mi amas vin pli multe ol ŝin.	– Ich liebe dich mehr als ich sie liebe.
Mi amas vin pli multe ol ŝi.	– Ich liebe dich mehr als sie dich liebt.
Vi helpis la viron malpli multe ol la knabo.	– Du halfst dem Mann weniger als der Knabe (ihm half).
Vi helpis la viron malpli multe ol la knabon.	– Du halfst dem Mann weniger als (du) dem Knaben (halfst).

Kausale Nebensätze mit „ĉar“

6. Ein Nebensatz, der einen Grund angibt, wird eingeleitet durch ĉar (weil, denn) oder tial ke („aus dem Grunde, dass“, denn, weil):

Mi venis frue, ĉar mi volis vidi vin.	– Ich kam früh, weil ich dich sehen wollte.
La floroj velkis tial, ke ne pluvis.	– Die Blumen welkten darum, weil es nicht geregnet hatte.

Vokabeln

anstataŭ – anstatt aprilo – April aŭgusto – August jaro – Jahr junio – Juni julio – Juli majo – Mai marto – März monato – Monat

multa – viel (multaj – viele) ofta – häufig, oftmals ol – als ( 5) printempo – Frühling tago – Tag sezono – Jahreszeit somero – Sommer tial – deshalb ( 1) vintro – Winter

Pri la sezonoj (Leseübung)

La vintro estas la malplej agrabla sezono el la tuta jaro. Neĝas tre multe, kaj tial oni nur malofte promenas, ĉar la stratoj estas tro malsekaj. Oni marŝas kun granda zorgo, kaj malrapide, tial ke oni ne volas fali kaj preskaŭ rompi la kolon. Oni zorge gardas sin tiam kontraŭ la malvarmaj nordaj ventoj. La manojn oni metas en la poŝojn, sed la vizaĝon oni ne povas bone gardi. Mi ne ŝatas resti ekster la domo dum tia vetero. Mi multe preferas sidi en varma luma ĉambro, kaj skribi leterojn per bona plumo.

La monatoj de la printempo estas marto, aprilo kaj majo. La bela printempo ŝajnas pli agrabla ol la vintro. Ĝiaj tagoj estas pli longaj kaj pli varmaj, ĝiaj ventoj blovas malpli forte. En ĉi tiu sezono la kampoj kaj arboj frue komencas montri plej belajn kolorojn. La birdoj konstruas siajn nestojn, kaj dolĉe kantas. Oni povas promeni sur la mola herbo, anstataŭ sur malsekaj malagrablaj stratoj. Pluvas pli multe en aprilo, tamen post la pluvo la herbo ŝajnas pli verda, kaj la nuboj baldaŭ forflugas de la blua ĉielo. Dum majo oni trovas violojn, kaj en junio oni vidas tre multajn rozojn.

Sed la plej agrabla el la sezonoj estas la somero. Anstataŭ malvarmaj ventoj la somero havas la plej belan veteron, kun suda aŭ okcidenta ventoj. La longaj tagoj estas varmaj, sed la noktoj estas tute agrablaj. Tiam oni havas pli bonajn fruktojn ol dum la printempo. La monatoj de la somero estas junio, julio kaj aŭgusto. Mi plej ŝatas junion. Ĉu vi ŝatas ĝin pli multe ol mi? Ĉu vi ŝatas aŭguston pli multe ol julion?

Übersetzungsübung

1. Ich las ein sehr interessantes Buch über Friedrich den Großen.
2. Es erzählt, dass er oft wach blieb und während den späteren Stunden der Nacht mit großem Interesse las.
3. Sein jüngster Diener war ein kleiner Junge.
4. Der König liebte diesen Jungen mehr als die anderen Diener.
5. Der Winter ist eine weniger angenehme Jahreszeit als der Frühling, aber der Sommer ist angenehmer als jene Jahreszeit.
6. Während des Märzes bläst der Ostwind am stärksten und schüttelt die Bäume sehr fest.
7. Im April braucht man seinen Regenschirm, weil es oft Wolken am Himmel hat und sehr viel regnet.
8. Die Straßen sind sehr nass, aber das Wasser scheint sie nicht zu waschen.
9. Im Mai beginnt man, schöne Veilchen zu finden und die Vögel in den Bäumen über unseren Köpfen singen sehr schön.
10. Im Juni sieht man die schönsten Rosen.
11. Juli und August sind die wärmsten Monate des ganzen Jahres.
12. Die Tage sind länger als die Nächte und der Wetterhahn zeigt West- und Südwinde statt jenen unangenehmen Nord- und Ostwinden.
13. Man bleibt dann draußen (außerhalb des Hauses) mit größerer Freude und geht spazieren in den Parks.
14. Ich denke, dass ich den Sommer mehr liebe als du.
15. Deshalb rühme ich den Sommer mehr als du.
16. Dennoch lobe ich dich mehr als deinen jüngeren Bruder.
17. Er ist weniger schlau als du.